''Muidhond'' door Inge Schilperoord

Muidhond

Inge Schilperoord

Zakelijke gegevens
Titel : Muidhond
Auteur : Inge Schilperoord
Uitgegeven : 2015
Pagina's 224
Genre : Psychologische roman
Onderwerpen : pedofilie, eenzaamheid

Mijn mening
Ik zou hier een lang stuk neer kunnen zetten, maar ik denk dat het beter is om het kort te houden. Ik vind het een zeer goed geschreven verhaal. Door het hele verhaal bleef ik geboeid. Echt een aanrader!


Samenvatting 
De dertigjarige Jonathan wordt aan het begin van de roman vrijgelaten uit de cel. Er is onvoldoende bewijs voor de aanklacht wegens seksueel misbruik tegen hem. Hij keert terug met de bus naar het huisje van zijn gelovige moeder. Die is wel blij dat hij terugkeert: dan kan hij weer voor haar zorgen en de hond Milk weer uitlaten. Dat is tijdens zijn afwezigheid gedaan door een buurmeisje.  
Jonathan woont met zijn moeder in een vissersdorp vlak bij de zee: er is namelijk een duinlandschap waarin hij graag wandelt.  Maar er is slecht nieuws: de huisjes worden afgebroken en binnen drie weken zullen ze moeten verhuizen naar een moderne wijk met lelijke huizen.
Thuis weet hij een leeg aquarium dat erom schreeuwt om gevuld te worden. De volgende dag zal hij kijken of hij de vissen kan redden.  
(Oei, denk je als lezer, dat kan niet goed gaan.)  Van lieverlede onthult de verteller ook waarom hij opgesloten is geweest. Hij is in de duinen geweest met het meisje Betsy en heeft haar waarschijnlijk seksueel misbruikt.
De eerste opdracht luidde: ‘Eerste hulp bij boosheid en spanning.’ Er stond een eerstehulpkaart bij met oplossingen om ‘uit een spanningsverhogende situatie te stappen’. ‘Weglopen en een ontspanningsoefening doen,’ las hij, ‘om hulp vragen, gaan wandelen.’ Hij moest er zelf ook een paar bedenken: ‘Met de hond lopen,’ schreef hij op. ‘Het aquarium schoonmaken.’ ‘Koken.’ Toen kon hij niks meer bedenken.
In het begin doet hij die oefeningen trouw, maar als de omstandigheden veranderen, versloft hij ze. 
De volgende dag gaat Jonathan naar de duinen en haalt de grote vis een zeelt (ook "muidhond") genoemd uit de poel. Hij doet hem in het aquarium . De muidhond heeft een wond : hij is gepikt door een vogel. Het zal moeilijk zijn de vis te verzorgen en te genezen. 
Intussen doet Jonathan ook huishoudelijk werk: hij maakt schoon, pakt dozen voor de verhuizing in, kookt eten en kijkt naar een televisiequiz met zijn moeder. Elke komt af en toe bij hem kijken en hij voelt verlangens voor haar die hij niet of nauwelijks kan onderdrukken. Hij mag terug komen op zijn werk en hij begint op maandag in de visverwerkingsfabriek. Hij bemoeit zich met niemand (volgens zijn psycholoog een overlevingsmechanisme) en keert na afloop weer snel terug naar zijn huisje in de duinen. Hij laat de hond uit, verzorgt zijn moeder en de vis. Elke komt hem daarbij helpen; ze is immers ook eenzaam. Ook zijn oefeningen doet hij nog.  Hij legt zich ook een beperking op in het contact met Elke. Hij mag niet te dicht in haar buurt komen. Maar dat is moeilijk. Zij   komt bij hem en als hij haar ruikt stimuleert dat zijn verlangens. Hij fantaseert over haar en masturbeert daarbij. Het is een naïef meisje dat ook eenzaam en geïsoleerd is. Ze mag van haar moeder niet met Jonathan omgaan. 
Zijn omgang met Elke praat hij voorlopig voor zichzelf goed door te stellen dat zij ook eenzaam is en hem nodig heeft. Haar moeder verwaarloost haar en hij gaat ook eten voor haar klaarmaken. Zijn moeder waarschuwt hem wel, maar doet dat te voorzichtig en lief. 
Hij droomt over een seksuele handeling met Betsy en masturbeert weer. Hij wil Elke op zijn kamer uitnodigen, maar ze moet wel op twee meter afstand blijven. Toch let hij op de keer dat zij een rokje aan heeft of dat hij haar onderbroekje ziet. (De lezer krijgt een onprettig gevoel) Tegelijkertijd gaat de toestand van de muidhond ook achteruit: het is te warm voor het dier dat niet bij een temperatuur van boven de 23 graden kan leven.
Omdat Jonathan zelf door heeft dat het niet de goede kant uitgaat, en zijn moeder hem een Bijbelstudieclub heeft aangeraden, gaat hij met de bus naar de stad, maar hij kan zich er niet toe zetten om naar binnen te gaan. Hij vertrekt naar zijn geliefde plek in de duinen. Hij krijgt steeds meer fantasieën over Elke en hij masturbeert steeds daarbij. Hij snapt wel dat het niet zo goed meer met hem gaat. Elke zegt dat haar moeder zo snel mogelijk weg wil. Jonathan wordt bang dat hij weer alleen zal zijn. Elke wil ook een clubje oprichten  met strakke regels: zij, Milk, Jonathan en de muidhond zullen lid kunnen worden. De grenzen gaan weer vervagen. Elke verklaart dat ze Jonathan heel lief vindt.
Maar er komen nieuwe tegenslagen:
- het bericht dat Elke zal gaan verhuizen: haar vader weet waar ze zitten en haar moeder wil verdwijnen voordat hij terugkomt
- de muidhond wordt steeds zwakker, hij verliest gewicht  en hij zal doodgaan
-  hij krijgt een brief dat het OM toch in hoger beroep tegen zijn vrijspraak gaat.
Jonathan wordt heel erg bang: hij ziet alle houvast om hem heen verdwijnen. Al zijn oefeningen lijken voor niets te zijn geweest.
Dan sterft de muidhond. Jonathan begrijpt dat ook zijn einde nabij is.
Jonathan mist Elke en gaat haar in haar eigen huis opzoeken. Op haar kamer is ze niet, maar hij ruikt haar wel. Door een aantekening in haar dagboek beseft hij dat ze diepslakjes is gaan zoeken in de duinen. Die moet de muidhond namelijk eten. Op haar kamer krijgt hij weer een verboden seksuele fantasie waarin hij seks met haar heeft.
Hij gaat naar de duinen. Het is intussen gaan regenen (!)  Hij gaat naar het duinmeer en ziet Elke drijven. Het is zijn schuld, gaat er door hem heen.
Hij haalt haar uit het water, legt haar neer en gaat naast haar liggen. Eindelijk is hij bij haar. Hij legt zijn regenjack over haar heen, maar beseft dat dat niet handig is. Ze zullen hem de schuld geven van de dood van het meisje. Dan gaat hij met Milk terug naar het huisje van zijn moeder. Maar ze zullen hem komen halen.

Op de dag van zijn vrijlating gaat hij de duinen in met de hond. In een poel ziet hij grote vissen die het moeilijk hebben: het is namelijk enorm heet. Er is sprake van een wekenlange hittegolf.
Hij maakt intussen kennis met Elke: een lief, klein  buurmeisje dat bij haar moeder woont. Die besteedt echter weinig aandacht aan haar: ze werkt tot laat in een bar. Haar vader is weggelopen.
Van de psycholoog heeft Jonathan een werkboek meegekregen. Hij moet dagelijks opdrachten doen om zijn pedofiele neiging te onderdrukken.

Bron : http://www.scholieren.com/boek/13133/muidhond/zekerwetengoed

Recensie 1 

RECENSIE | 1 SEP 2015 DOOR GUUS BAUER | 

Hij wil goed doen

Stormachtig zijn de reacties in de pers aangaande de debuutroman Muidhond van Inge Schilperoord (1975). ‘Ze is stilistisch, en schrijft empathisch, maar ook beheerst. Het verhaal is mooi en wreed tegelijk.’ ‘Indringende, beklemmende, buitengewoon goed geschreven roman.’ ‘Een briljante, noodzakelijke roman.’ Zo ver zou ik niet willen gaan. Schilperoord, forensisch psycholoog, zet haar beroep vakkundig in bij de beschrijving van de worsteling (met zijn seksuele voorkeur) van hoofdpersoon Jonathan, een laat twintiger. Hij is bij gebrek aan bewijs in hoger beroep vrijgesproken voor een zedenmisdrijf en de opgelegde gevangenisstraf en de terbeschikkingstelling zijn vooralsnog nietig verklaard. Maar het Openbaar Ministerie kan nog om heropening van de zaak vragen als er nieuw bewijsmateriaal zou worden gevonden. Een van de zwaarden van Damocles die Jonathan boven zijn hoofd heeft hangen.

muidhondHet gekozen decor is effectief, een metafoor: een woonwijk die afgebroken is in een stadje aan zee. (Met een meertje en duinpannen waarin zich van alles zou kunnen afspelen.) Er staan nog maar twee huizen. In de ene woont Jonathan met zijn bejaarde moeder, in de ander een jong meisje met haar grotendeels uithuizige moeder, werkzaam in een café, aan beiden zijden van de bar, naar het lijkt. De bardame kijkt nauwelijks om naar haar dochter, hetgeen bij Jonathan zorggevoelens oproept. Binnenin hem woeden tevens angsten en stormachtige geiligheid. Hij probeert ze met zijn (ietwat beperkte) ratio, met behulp van een werkboek van de psycholoog en een strak tijdschema te onderdrukken.

Ook de hoogbouw in de wijk is verdwenen. In een van de flats woonde een ander jong meisje, ene Betsy, waar Jonathan naar alle waarschijnlijkheid iets mee heeft uitgespookt, maar dat niet zonder gerede twijfel kon worden bewezen. Letterlijk en figuurlijk is zij van het toneel verdwenen, af en toe, en dat is goed gedaan, laat Schilperoord een flardje met betrekking tot Betsy in het hoofd van Jonathan toe. Deze roman speelt zich eigenlijk geheel tussen zijn oren af. Het zal dan ook een behoorlijke kluif worden voor de scenarioschrijver en de regisseur om een rolprent op het witte doek te krijgen die recht doet aan het gegeven. (Naast een aantal vertalingen zijn de filmrechten namelijk verkocht.)

Een sterk gegeven namelijk: een man die in het diepst van zijn ziel goed wil doen, die eigenlijk beslist niet aan zijn aberratie wil toegeven, die koste wat kost zijn woede onder controle wil houden, maar, alsof het buiten hem omgaat, de greep op zijn daden verliest, of eerder lijkt te verliezen. Schilperoord hanteert vooral in de eerste honderdvijftig pagina’s een staccatostijl. Je smacht af en toe naar een wat langere zin. Maar goed, laten we er vanuit gaan dat het hier het idioom van Jonathan betreft. De detaillering is ook wel te begrijpen, al maakt het de tekst zo nu en dan wel erg beschrijvend. Hoed u voor al te veel opsommingen.

Hij zette water op, schilde drie aardappels, kookte ze en sneed ze in gelijke blokjes, opende een blikje maïs, schudde de vierkante korrels in een bakje en zoette ze met suiker. Tot slot sneed hij kaas af en nam wat van Milks brokjes mee. [Milk is Jonathans hond] Van boven pakte hij zijn rugzak en stapelde alle bakjes met aas erin op. Als laatste verzamelde hij de hengels, emmer, dobbers en toen was hij klaar om te gaan.

Jonathan heeft de handelingen nodig om in het gareel te blijven, ontleent er een zekere (schijn)rust aan. Schilperoord laat het stekelige randje aan die rust goed voelen. De innerlijke strijd is goed verwoord, maar de spanningsboog is toch wat flauwtjes. Dat komt toch mede door de wat hakkelende stijl. (De titel is al om over te struikelen. Een muidhond is overigens een andere benaming voor een zeelt, een karpersoort.)

Jonathan heeft een aquarium, maar zijn vissen zijn kort na zijn arrestatie met de buik naar boven komen drijven. Zijn moeder is op leeftijd en is verslaafd aan tv-kijken en lust ook wel een flink glas wijn. Hij vangt in een meertje een zeelt, ook wel doktersvis genaamd, die waarschijnlijk door een aalscholver of een reiger is verwond. In zijn aquarium zal hij hem helen, net zoals hij hoopt dat de vis hem zal genezen. Een mooie parallel.

De beschrijvingen van de gevoelens die Jonathan heeft voor het meisje zijn ergens wel ontroerend. Ze zijn ook niet uitsluitend duister, integendeel zelfs. Hier is Schilperoord bij tijd en wijlen inderdaad mooi en wreed tegelijk. Jonathan heeft zogezegd het beste met het meisje voor, maar ‘de barbaar’ in hem, die dwangstem, wil dat hij via haar geneest. Wil de onschuld gebruiken om zijn schuld als het ware weg te wassen. Het meisje richt een dierenclub op waar Milk de hond, Tinca Tinca de zeelt en zij lid van zijn, Jonathan wil ze ook we toelaten, want ze gelooft de (weinige) mensen om haar heen niet. Ze vindt hem lief en aardig – hij kookt ook regelmatig wat voor haar – en helemaal niet gevaarlijk en eng.

Jonathan houdt zich steeds maar voor dat hij door haar getest wordt. Hij wil die testen doorstaan, maar heeft tegelijk heel erg behoefte aan de nabijheid van het meisje, probeert haar ook bewust letterlijk op afstand te houden, ook op zijn kamer als ze keer op keer naar de toestand van de vis komt kijken. De ambivalentie is door Schilperoord sterk beschreven. Jonathan wil ditmaal goed doen en slaat (tegen het einde net iets te vaak) de hand aan zichzelf. Maar die zelfbevrediging kan hem niet verlossen, bezwaart hem eerder nog meer. De roman speelt tijdens een hittegolf, langzaam werkt Schilperoord naar een kookpunt toe. De plot is grandioos gevonden – een beschuldigende vinger is makkelijk uitgestoken, of je er nu iets mee te maken hebt of niet, je blijft een dader – en het einde is ook goed uitgewerkt, mooi open gelaten terwijl de afloop voor eenieder toch duidelijk is. Als debuutroman is Muidhond geslaagd. Zouden we hier niet een heel klein beetje met een hype te maken kunnen hebben?

Guus Bauer

Bron : http://www.tzum.info/2015/09/recensie-inge-schilperoord-muidhond/

Recensie 2 

Een onvermijdelijk drama
door Johan Bordewijk, 17 mei 2015 Debuut

Muidhond is een andere naam voor zeelt. In de debuutroman van Inge Schilperoord staat deze vis symbool voor het leven van de hoofdpersoon Jonathan. De vis is gewond, wordt door Jonathan gevangen en hij probeert het beest gedurende het boek in leven te houden. De vraag is niet óf maar wanneer dit zal mislukken.
[Van deze roman verscheen een voorpublicatie op Athenaeum.nl]
Jonathan, een dertiger, wordt wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken van tbs en gaat weer bij zijn moeder wonen. Hij doet zijn best om een normaal en onopvallend leven te leiden en ver te blijven van de verleidingen die bijna tot zijn veroordeling hebben geleid. Schilperoord creëert een beklemmende sfeer met de vastberaden en tegelijkertijd hulpeloze pogingen van Jonathan om zijn gevoelens onder controle te krijgen. De openingszin zet direct de toon:
‘Nu moet ik goed opletten, dacht Jonathan. Nu. Het begint nu.’
In een werkboek maakt hij oefeningen die hij van zijn psycholoog heeft meegekregen, en hij richt zijn leven uiterst planmatig in. De stoorzender is Elke, het buurmeisje van zijn moeder, een kind nog. Hij wordt naar haar toegetrokken en tegelijkertijd wil hij bij haar wegblijven; zij betekent gevaar. Waarom dat is wordt langzamerhand duidelijk: Jonathan is pedofiel. De tbs was vanwege een delict waarbij  een ander meisje betrokken was. Net zo goed als je weet dat de vis zal sterven, voel je dat het met Jonathan vanwege Elke niet goed zal aflopen.
Afstand
Het boek is helemaal geschreven vanuit de gedachtewereld van Jonathan; het gaat om de bedreigingen die hij ziet, de oplossingen die hij bedenkt om de spanning te verminderen, en het verlangen Elke weer te zien en de poging om dat verlangen te onderdrukken. Maar er is iets vreemds met de verteltechniek van Schilperoord. Als schrijver worstelt ze duidelijk met de juiste afstand tot haar personage. Jonathan komt niet over als de meest snuggere persoon:
‘Het was ook ingewikkeld, dacht hij. En hoe kon hij haar [de moeder] ooit uitleggen wat er was gebeurd. Waar hij allemaal mee bezig was? Het ging over ‘copingmechanismen’, zo heette dat, had hij geleerd, ‘stressregulatie’. Hij begreep het zelf nog niet eens helemaal.’
Toch blijkt Jonathan zeer goed in staat om helder en geordend na te denken over wat er gebeurt en daaruit ook de juiste conclusies te trekken.
‘Zijn eigen gedachten raakten juist op dat moment verstrikt, haakten zich in elkaar vast, raakten in de knoop. En even werd alle lucht tussen de gedachten weggezogen en maakte plaats voor een drukkend vacuüm. Hij moest zich losmaken.’
Zitten we in het eerste fragment nog in het hoofd van Jonathan, in dit tweede fragment neemt de verteller zelf het woord om de lezer duidelijk te maken hoe het personage zich voelt. We beleven zijn gevoelens niet, we krijgen ze uitgelegd. Ook neemt de auteur vaak ‘dacht hij’ op in de tekst, terwijl er geen andere denker dan Jonathan aanwezig is. Deze onnodige toevoeging doet afbreuk aan de intensiteit van het verhaal.
De roman geeft wel op knappe wijze een duister beeld van Jonathan met de mooie symboliek van de stervende vis. De wanhopige pogingen van hoofdpersoon om te ontsnappen aan zijn pedofiele gevoelens worden scherp neergezet. Het verhaal kruipt onontkoombaar naar een climax die uiteindelijk toch anders is dan je verwacht. Niet alles is perfect aan Muidhond, maar het is een sterk debuut.

Bron : http://recensieweb.nl/recensie/een-onvermijdelijk-drama/